By; Thla Awr
7 May 2017
CHIN IT
7 May 2017
CHIN IT
Martin Luther konglam hi Khrihfa a simi paoh nih kan theih cio a herhmi asi. A bik in a nunnak ah Khrihfa nih kan i cawn a herhmi tampi a um. Marthin Luther cu Protestant Khrihfa vialte i zumhnak lei ah le thlarau lei ah kan pa asi (Protestant timi cu; Baptist,Methodist,AG,UPC...tbk.. le adang Khrihfabu pawl zong, RC Khrihfabu asi lomi paoh cu Protestant Khrihfa kan si dih ko). Amah thawng in a tlaumi Khrihfa tampi cu Pathian dawtnak/khamhnak an fiang hna i a dikmi zumhnak in Pathian an biak khawh hna, tuchun tiang zong ah cu zumhnak dik cu a tlau kho tilo i a tthangcho chin. A tawifiannak bik in chim ahcun Martin Luther cu Roman Catholic nih Pathian an biakning a dik lo tiah a dohtu asi, cu a doh hlan i a tuanbia le a sining kong hi theih phu tlak taktak asi i Pathian biatak a ttanh tuk ning zoh tikah upat tlak le lawmh tlak hrimhrim asi.
"Chin News Update" >> DOWNLOAD <<
Martin Luther cu Germany ram, Eisleben khua ah 10 November 1483 kum ah a chuak. A pa nih a hngakchiat lio tein fimnak a cawn ter i kum -18 asi ah Germany ram minthang bik arak simi 'Erfurt University' ah kum 5 chung fimnak arak cawng i M.A a awng. Cu hnu cun Upadi (law) fimnak a rak cawng tthan. Upadi fimcawnnak a dih hnu in Sihni rian ttuan aa tim i ruah lopiin a nunnak ah thil lianngan pakhat a ton, cu nihcun a lung a thlen ter; nikhat cu a hawipa he an um tti lio ah ruah lo piin ttek nih a hawipa cu a tlak that, a hawipa cu a thi i amah cu a luat. Cu thil a tonmi nihcun a lung a suk tuk caah Khrihfa Phungki Sianginn (Monastry) ah a lut i Khrihfa phungki ah a cang.
Khrihfa phungki a luhnak a ruang cu; khamhnak aa fian lo ruang ah asi. 'Ka sualnak a ngan tuk caah khamhnak ka hmu sual lai lo ti a phaan caah, khrihfa phungki ah ka luh ahcun sualnak pawl hi ka hrial khawh hna lai i, khrihfa phung ning tein ka nun khawh i ka tuahsernak a tthat paoh ahcun khamhnak ka hmu ko lai ti ruahchannak in khrihfa phungki ah arak lut. Khrihfa phungki a luh hnu ahcun ziaza leiin tuah awk phun tampi a tlinh khawh, RC hruaitu pawl nih an tuahmi khrihfa phunglam ttha pawl cu a zulh khawh cang ko hna, Nain hnangamdaihnak le lawmhnak taktak a hmu kho lo. Cuticun a ruahnak bantukin thil asi lo caah a lungre thei.
Cu hnu cun, amah tein Bible ca kha ttha tein a rel cang, Psalm 22 chung kha arak rel hmasa bik, cun Paul nih a ttialmi Rom cakuat chung kha ttha tein a rel, cun Augustine le Aselm hna nih khamhnak kong an rak ttialmi kha a rel thluahmah hna tik ah khamhnak kong kha aa fiang chin thluahmah. A bik in Rom cakuat chung ah Paul nih a ttialmi; "Khamhnak cu kanmah tuahsernak in hmuh khawh asi lo, zumhnak thawng lawng in khamh kan si i thiamcoter kan si, cucu Pathian laksawng asi caah Jesuh Khrih kan zumhnak thawng lawng in khamh kan si" timi kong a relnak thawngin a thinlung ah Thiangthlarau nih a fianter i khamhnak arak i fiang, cuhnu cun khamhnak cu a thinlung tak tein aa fiang cang i a zumh cang. Khrihfa phungki sianginn ah sumnak le tuahsernak in khamhnak hmuh arak i timhmi kha a palh tuk tiah aa fiang i khamhnak cu Jesuh Khrih kan zumhnak thawng in kan hmuh i cucu Pathian laksawng asi timi kha aa fian cang caah, a nunnak ah lunglawmhnak le hnangamdaihnak in a khat. Cutin khamhnak aa fian khawhnak cu lungtak tein Pathian bia a rel, a cawnnak thawngin Thiangthlarau nih a fian ter caah khamhnak a hmu.
Cuticun Pathian bia in khamhnak aa fian hnu ah khamhnak kong he pehtlaiin Pathian bia thuk pawl kha Bible cawnpiakning tein mi sin ah a chimh hna i cu a cawnpiakmi a theimi pawl nihcun an uar ngaingai. Biatak le khamhnak a hmuhmi kong kha mi sinah chim loin a um kho hrimhrim lo, mi kha theihter le fianter a duh ve hna caah biatak tein mi sin ah khamhnak kong cu Pathian bia ning tein a cawn piak lengmang hna i mitampi nih Martin Luther cawnpiaknak cu an uar chin chin. A hnu ahcun a dik lomi Pop cawnpiaknak hna kha Bible ning tein a dik lo tiah ralttha tak in arak doh hna. Cu ticun a nunnak ah biatak le khamhnak kong a fian hnu ah Pathian bia cu lungtak tein a rel chin i cu a theihmi Pathian bia cu mitampi sinah a chimh hna, cun a dik lomi, Bible he aa kalhmi Pop cawnpiaknak hna kha ralttha tak in arak doh hna.
Hi lio caan hi AD 1500 - AD 1546 hrawng i Khrihfabu an i hruai ning asi, Hi lio caan ahhin cun Khrihfa a simi paoh cu Pop uknak le hruainak in Roman Catholic Khrihfabu ah khrihfa vialte an rak um cio lio asi i Bible ning in si loin Pop nih a ttha a rem a ti ning in nawl a chuahmi tu kha khrihfa pawl cu an rak zulh ter hna, Khrihfa vialte cu Pop nih arak uk dih hna. Cu lio ahcun khrihfa a simi paoh nih Bible ca rel a ngah lo, Pop le a kut tang hruaitu Bishop te pawl nih a ttha tiah nawl an chuahmi lawng kha khrihfa nih zulh a ngah, Pop nih nawl a chuahning in a zul lomi cu zumhnak dik lo ah rak ruah asi. Cuticun Pop kut tang ah Khrihfa tampi cu Pathian bia fiang loin an rak um hna i an zumhnak a dik kho lo. Cu lio caan cun Khrihfa phungki sianginn an rak tuah i cu a kaimi pawl tu nihcun Bible ca cu rel a ngah. Cucaahcun Martin Luther cu Khrihfa phungki a luh hnu in amah tein Bible ca a relnak thawng in Pathian biatak cu aa fian i khamhnak a rak hmuh khawh nak cu asi. Cu Pathian biatak aa fianmi le khamhnak a hmuhmi cu Bible ca a rel kholomi, Pop kut tang ah a tlaumi Khrihfa tampi cu a rak chimh hna i arak cawnpiak tawn hna caah amah thawngin khrihfa tampi nih Pathian biatak le khamhnak an rak i fiang cio hna. Cu lawng siloin Pop hruainak kong ah Bible he aa kalhmi pawl zong kha ttha tein Bible aa fian hnu ah Pathian biatak ttanh in arak doh hna. Martin Luther nih zumtu asimi paoh nihcun kanmah tein Bible ca kan rel khawh cio ahau, Pop le Bishop/hruaitu pawl lawng nih nan relmi hi a palh, cun sual ngaihthiamnak lehhmah nan timi hna hi a palh tukmi asi' tile adang an palhnak kong zong ralttha tak in arak doh hna. Cuticun Khrihfa tampi cu a dikmi zumhnak lam lei ah arak hruai cuahmah hna i mitampi cu khamhnak an hmu cio i Pathian biatak an ifiang cio, a donghnak ahcun Martin Luther cawnpiaknak a zulmi pawl cu Pop hruaimi RC Khrihfabu in an i chuah hna i Protestant Khrihfa tiah an rak kawh/auh hna.
(RC le Protestant kong hi cu a tawifiannak tak in ka telh chapmi asi, a rauh hlan ah fiang deuh tein ka von ttial chap tthan te lai. Tucu Martin Luther a konglam lawng hi ttial ka duhmi asi nain tlawmpal ka von telh chih pah i si).
Martin Luther cu Protestant Khrihfa vialte zumhnak dik le Pathian biatak ah akan hruaitu Thlarau lei ah kan pa asi. Martin Luther cu 18 February 1546 kum ah arak thi. A thih hnu ah Pathian bia ning tein a cawnpiakmi biatak cu zeitikhmanh ah a rawk tilo i a tthangcho chin thluahmah. Tuni ahcun Protestant khrihfa kan tam tuk cang i kan tthangcho tuk cang, cucu Martin Luther nih Pathian biatak ttanh in a rak i pumpeknak thawngin a chuakmi theipar ttha asi tiah ti khawh asi. Zumhnak ah a dikmi lam akan sial piaktu Martin Luther hi upat tlak hrimhrim asi. Martin Luther nih aa tleihmi Pathian biatak in a thih hlan tiang lungsau tein Pathian caah aa pumpe peng i mitampi cu Pathian biatak ah a hruai hna i a thih hnu zong ah cu aa tleihmi Pathian biatak cu vawleicung hmun kip ah a karh chin lengmang.
~A phungmen khrihfa lawng na si i na nunnak tak ah khamhnak na fian rih lo ahcun Martin Luther bantuk in Bible ca rel in naa fian hlan lo cawn a herh, lungtak tein le Thiangthlarau bawmh hal in Bible ca rel a herh.
~Cun khamhnak kan hmuh cang ko zong ah Pathian bia cu kan i fian ding a tam tuk caah, Martin Luther nih Bible ca cu zumtu a simi paoh nih rel ding asi a ti bantuk in kan i fian kholomi Pathian bia thuk hna cu mi thawngttha chimmi le pastor te thawngttha chimmi lawng i rinh loin kanmah tein Bible ca rel peng aherh.
~Cun kan ifianmi Pathian bia pawl cu aa fiang rih lomi hna sin ah chimh ve hna ding.
~Cun a dik lomi cawnpiaknak cu Pathian biatak in doh ding asi.
~A biapi bikmi cu kan ifian cangmi khamhnak kong cu aa fiang rih lomi a phungmen khrihfa sinah le zumlotu sinah va chim a herh. Cucu kan Bawipa Jesuh Khrih nih tuah ding hrim in akan fialmi asi.
~Martin Luther bantuk in zumhnak ah a tlaumi, thlarau tlau tampi hna cu khamhnak an hmuh khawhnak hnga zumhnak dik ah mitampi a hruai khotu zumtu ttha si i zuam cio hna usihlaw, Bawipa ram cu akau chin lai i A sunparnak cu a lianngan chin hrim1 ko lai. Pathian nih nihin ni caan tiang nunnak akan pek rihmi hi A ramkauh tertu ding le A sunparnak langhtertu si ter akan duh caah asi. Pathian pekmi caanttha hi Amah Pathian caah kan hmanthiam a herh. Cucu kan ifian i kan tuah ahcun kanmah caah thluachuahnak lawngte asi ko.
Source; Church History
Sponsored AD